13 жил хүлээсний эцэст Оюу толгой өгөөжөө өгч эхлэх нь

Монголчууд өнөөдөр нэгэн чухал үйл явдлын гэрч болж байна. Учир юу гэвэл, дэлхийд нөөцөөрөө тэргүүлдэг Оюу толгойн ордын дараагийн шатны буюу гүний уурхайн бүтээн байгуулалтын шанг татлаа.

Баялагтаа эзэн байх, үр өгөөжийг нь нийтээрээ хүртэж болох томоохон төслийн гүний уурхайн үйлдвэрлэлийн эхний шат Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын үед ийн эхэлж байна.

Бид баялгаа ашиглуулсныхаа төлөө 2.3 тэрбум ам.долларын өрөнд ороод байсныг тэглэж, цаашид үүсэх 22 тэрбум ам.долларын өр, ногдол ашиг авахааргүй нөхцөл байдалд байсныг талууд хамтын яриа хэлцлийн үр дүнд нааштайгаар шийдэж чадсан нь Оюу толгойг дэлхийн энтэй томоохон уурхайн нэг болгоход нэг шатаар ойртууллаа. Энэ бол Монголын эдийн засаг сэргэх, нийтээрээ үр өгөөжийг нь хүртэхийн эхлэл.

Оюу толгой үйлдвэрлэлийн оргил үедээ жилд хагас сая орчим тонн зэс үйлдвэрлэнэ. Эндээс ямар том бүтээн байгуулалт тэнд өрнөх нь харагдах биз ээ. Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ЗГХЭГ-ын дарга байхдаа Засгийн газраас байгуулагдсан ажлын хэсгийг ахалж, өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд амаргүй байдалд хэлэлцээ хийж, үр дүн нь түрүүчээсээ ийн гарч байна. Энд УИХ-ын Түр хорооны бүрэлдэхүүний хүчин чармайлтыг бас хэлэх ёстой.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Энэ хэлэлцээрийн эхний шатны үр дүн өнөөдөр гарч, Оюу толгой төслийн Засгийн газрын эзэмшлийн 34 хувь Монгол Улсад үнэ төлбөргүй ирж, монголчууд бид 2009 онд анх гэрээ байгуулсан өдрийн нөхцөл байдал, ТЭГ гараан дээрээ дахин ирж, удтал хүлээсэн Гүний уурхайн бүтээнбайгуулалтын ажил  ийнхүү эхэлж байна.

Монгол Улсын Их Хурлаас баталсан 103-р тогтоолын хүрээнд  өнөөдөр эхлүүлж буй Гүний уурхайн бүтээн байгуулалтын ажлыг Монголын талд нэмэлт өр үүсгэхгүйгээр, дахин хугацаа хойшлуулахгүйгээр, техник эдийн засгийн алдаа дахин гаргахгүйгээр туйлын хариуцлагатай хандаж, харилцан тохиролцсон хугацаа буюу 2023 оны эхний улиралд багтааж бүрэн ашиглалтад оруулж чадна гэдэгт итгэж байна” гэлээ.

Оюу толгой компанийн ТУЗ гүний уурхайн үйл ажиллагааг санал нэгтгэйгээр эхлүүлэхийг зөвшөөрсөн нь талууд санал зөрөлдөж байсан олон асуудалд нэгдэж, шийдлээ олсны илрэл юм.

Монголчууд хөрөнгө оруулагч талд дахин итгэл хүлээлгэж, ТЭЗҮ-д өөрчлөлт хийхгүй байхад найдаж байна. Гүний уурхай бүрэн ашиглалтад орсноор Монгол Улс дэлхийд тавд эрэмбэлэгдэх өндөр технологийн гүний уурхайтай болж, олон улсын зах зээлд зэсийн томоохон тоглогчдын нэгд тооцогдож, Монгол Улсын эдийн засаг болон төсөвт оруулах үр өгөөж багадаа гурав дахин нэмэгдэх боломжтой юм.

Энэ талаар Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ хэлэхдээ “Оюу толгойн бүтээгдэхүүн гурав дахин нэмэгдсэнээр жилд тав орчим тэрбум ам.долларын борлуулалт хийж, Монгол Улсын нэг жилийн эдийн засгийн тэн хагасыг Оюу Толгой компани дангаар үйлдвэрлэх боломж бүрдэх юм. Энэ хэмжээгээр Монгол Улсад төлдөг татвар, ашигт малтмалын нөөц ашиглалтын төлбөр гурав дахин өсөх урьдчилсан тооцоолол гарч байна” гэлээ.

Гүний уурхайн тогтвортой олборлолт эхлэх хугацаанд нэмэлт санхүүжилтийг Рио Тинто, Туркойс Хилл Ресурсес бүрэн хариуцахаар болсноо “Туркейз Хилл” зарласан.

Оюу толгой төслөөс нийтээрээ үр ашгаа хүртэх эхлэл тавигдахтай зэрэгцэн цахилгаан эрчим хүчийг хэрхэх вэ, олон жил яригдсан цахилгаан станц баригдах уу гэх асуулт гарч ирнэ. Тэгвэл хэлэлцээрийн хүрээнд Оюу толгой төслийн бүтээн байгуулалтыг Монгол Улсын нэгдсэн сүлжээнээс эрчим хүчээр хангах шийдвэр гарснаар Тавантолгой Дулааны цахилгаан станц баригдах боломж бүрдэж байна.

Ингэснээр жил бүр эрчим хүч гадаадаас худалдан авч буй 120 гаруй сая ам.доллар Монгол Улсад үлдэх болно.

Засгийн газраас “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын баримт бичгийг УИХ-аар батлуулан, хэрэгжүүлэхээр ажиллаж буй. Энэ бодлогын баримт бичгийн Аж үйлдвэржилтийн сэргэлтийн хүрээнд томоохон төслүүдээ хөдөлгөх нэн тэргүүний зорилтын хүрээнд өнөөдөр Оюу толгойн ордын гүний уурхайн бүтээн байгуулалтыг ийн эхлүүлж буй нь түүхэн шийдвэр, түүхэн өдөр болж байна.